Turkish-HOWTO
Bu belge, Linux ithornletim sistemi altyacutendaki Tuumlrkccedile sorunlaryacutena ccediloumlzuumlm getirmek amacyacuteyla, mevcut Tuumlrkccedile desteethinin nasyacutel kullanyacutelabileceethini anlatyacuteyor.
****1.1 Suumlruumlm deethithorniklikleri
****2.1 Tuumlm HOWTO belgelerini nerede bulabilirim?
****3.1 Klavye tuthorn takyacutemyacute yuumlklenmesi
****3.2 Bu tuthorntakyacutemlaryacutenyacute nerede bulabilirim?
****4.1 Son duumlzeltmeler
****5.1 Pine
****5.2 Netscape
****5.3 KDE altyacutenda Tuumlrkccedile
****5.4 kvt
****5.5 GNOME altyacutenda Tuumlrkccedile
****7.1 X Window Tuumlrkccedile yazyacutetiplerinin yuumlklenmesi
****7.2 X Window altyacutenda Tuumlrkccedile klavye kullanyacutelmasyacute
Bu belge, Linux ve bazyacute oumlzel durumlarda UNIX ithornletim sisteminde Tuumlrkccedile kullanabilmek iccedilin gereken eklemeler hakkyacutenda okuyucuyu bilgilendirmek iccedilin yazyacuteldyacute. Tuumlrkccedile'ye ait olan latin5, bir bathornka adyacuteyla ISO8859-9 standardyacutenyacuten, Amerika ve bazyacute Avrupa uumllkelerince kullanyacutelan latin1 standardyacute ile aynyacute olmamasyacute nedeniyle sadece Linux deethil, hemen hemen tuumlm ithornletim sistemlerinde bu sorunu fazlasyacuteyla yathornyacuteyor olmalyacutesyacutenyacutez. Yacuteleride ele alyacutenacak konular ile bu syacutekyacutentyacutelaryacuten pek ccediloethunu atlatacaethyacutenyacutezyacute uumlmit ediyorum. Eether metin ekranda, X Window altyacutenda Tuumlrkccedile yazamyacuteyor ve okuyamyacuteyorsanyacutez, pine ve Netscape gibi uygulamalarda Tuumlrkccedile karakterleri goumlremiyorsanyacutez bizi izlemeye devam edin.
Bu belgedeki ccediloumlzuumlm denemelerimi Red Hat Linux ile yaptyacutem. Ccedilalyacutethornmayan, eksik bilgi iccedileren ya da eklenmesinde fayda goumlrduumlethuumlnuumlz bir boumlluumlm goumlrduumlethuumlnuumlzde gorkem@gelecek.com.tr adresine bir ileti yollamanyacutez yeterlidir. Oumlzellikle diether Linux daethyacutetyacutemlaryacutenda yapyacutelacak ithornlemler farklyacute olabilir, bu nedenle ccedilethornitli Linux daethyacutetyacutemlaryacutenda karthornyacutelathorntyacuteethyacutenyacutez ccediloumlzuumlmleri bana goumlnderebilirsiniz.
Suumlruumlm 1.0 : Turkish-HOWTO'nun yazyacutelmasyacute. Hala belirli alanlarda Tuumlrkccedile sorunlaryacute yathornadyacuteethyacutemdan dolayyacute bu belgenin 1.0 suumlruumlmde kalmayacaethyacutenyacute uumlmit ediyorum. Dosya, birtakyacutem alanlarda eksiklikler iccedilerebilir. Burada goumlrmek istediethiniz ne varsa bana bir ileti goumlnderin. Tuumlm mektuplaryacutenyacuteza cevap vermeye ccedilalyacutethornacaethyacutem.
Linux'un HOWTO belgeleri, Linux meraklyacutelaryacute tarafyacutendan biraraya getirilmithorn ve hepsi belirli bir konuyu ele alan inceleme yazyacutelaryacutendan oluthornuyor. Hem teorik, hem de pratik ccediloumlzuumlmler iccedileren bu belgeleri tuumlm Linux kullanyacutecyacutelaryacutenyacuten okumalaryacutenyacute tavsiye ederim.
**** Daethyacutetyacutemla birlikte : Eether ccedilalyacutethornyacuter durumda bir Linux daethyacutetyacutemyacutenyacutez varsa, bazyacute durumlarda guumlncelliethini kyacutesmen yitirmithorn, ancak deetherli bilgiler iccedileren belgelere /usr/doc dizininden erithornebilirsiniz. Buradaki HOWTO dizini altyacutenda ise tahmin edebileceethiniz gibi HOWTO belgelerini bulabilirsiniz.
****
**** Eether HOWTO belgelerini kurmamyacutethornsanyacutez, ya da elinizde bir Linux daethyacutetyacutemyacute yoksa en yakyacuten sunsite arthornivinden de bu belgeleri almanyacutez muumlmkuumln: www.metu.edu.tr/ldp/HOWTO
****
Bazyacute HOWTO belgelerinin ccedilevrilmesi sonucu oluthornturulan Tuumlrkccedile Linux-NASIL sayfalaryacutena www.linux.org.tr adresinden ulathornabilirsiniz.
****Tuumlrkiye Linux Kullanyacutecyacutelaryacute Grubu, www.linux.org.tr ****
****Gelecek Bilithornim ve Yacuteletithornim A.THORN, www.gelecek.com.tr ****
Haber oumlbekleri :
**** news.pcmagazine.com.tr (pcmag.linux) ****
**** news.istanbul.edu.tr (tr.bilgisayar.isl-sistemleri.linux) ****
Kitaplar :
Tuumlrkiye'de Linux ile ilgili ccedilyacutekmyacutethorn tuumlm yayyacutenlara www.gelecek.com.tr adresinden ulathornabilirsiniz.
Bu boumlluumlmde, metin ekranda Tuumlrkccedile yazmak iccedilin gerekli programlaryacute inceleyeceethiniz. Bunlardan ilki, bilgisayara Tuumlrkccedile klavye tuthorn takyacutemyacute haritasyacutenyacute goumlsterecek olan loadkeys komutudur. loadkeys komutu ve uygun bir Tuumlrkccedile klavye daethyacutelyacutemyacute haritasyacute yardyacutemyacuteyla istediethimiz bir Tuumlrkccedile klavyeyi (Q Tuumlrkccedile, F Tuumlrkccedile gibi) yuumlkleyebiliriz.
loadkeys komutunun kullanyacutemyacute ccedilok basittir. Daethyacutetyacutemyacutenyacutezda bulunan ve /usr/lib/kbd/keymaps/i386 dizini altyacutena yerlethorntirilmithorn olan klavye haritalaryacutendan bir tanesini seccedilin. Aslyacutenda klavye haritalaryacutenyacuten adyacutenyacute bilmek zorunda deethilsiniz, burada kullanabileceethiniz dosyalaryacute ve ne tip bir klavyeyi yuumlklediklerini goumlrebilirsiniz:
**** trq.map : Tuumlrkccedile Q klavye ****
**** trf.map : Tuumlrkccedile F klavye ****
**** tralt.map : Bu klavye ile, ALT tuthornu ile birlikte bastyacuteethyacutenyacutez bir karakterin karthornyacutelyacuteethyacute olan Tuumlrkccedile karakter ekranda belirecektir. Oumlrnek olarak ALT ve "c" karakterlerine bastyacuteethyacutenyacutez zaman "ccedil", ALT ve "G" karakterlerine bastyacuteethyacutenyacutezda ise "" harfi goumlruumllecektir. Bu klavye daethyacutelyacutemyacute, Q klavyeye alyacutethornkyacuten, ancak arada bir Tuumlrkccedile yazmak isteyenler iccedilin ideal goumlruumlnuumlnuumlyor. Ancak hyacutezlyacute kullanmak iccedilin biraz zaman istiyor. ****
THORNimdi loadkeys komutunu birkaccedil oumlrnekte kullanalyacutem:
$ loadkeys trq.map (Tuumlrkccedile Q klavye haritasyacutenyacute yuumlkle) $ loadkeys trf.map (Tuumlrkccedile F klavye haritasyacutenyacute yuumlkle) $ loadkeys tralt.map (Tuumlrkccedile F klavye haritasyacutenyacute yuumlkle)
Eether normal US klavye haritasyacutena doumlnmek isterseniz, defkeymap klavye ethornlem dosyasyacutenyacute kullanyacuten.
$ loadkeys defkeymap
Yapyacutelan tuumlm ithornlemler tuumlm sistemde etkin olacaktyacuter. Bir kullanyacutecyacute ccedilalyacutethornma yaptyacutektan sonra sistem kapanyacutencaya, ya da bathornka bir klavye daethyacutelyacutemyacute yuumlklenince deethin klavye duumlzeni aynyacute kalyacuter.
Not: Ccediloethu Linux daethyacutetyacutemlaryacutenda bulunan kbd paketi sistemde kullanyacutelabilecek klavye ethornlem (daethyacutelyacutem) dosyalaryacutenyacute ve yazyacutetiplerini iccedilerir. Son zamanlarda, diskten tasarruf saethlamak amacyacuteyla hem yazyacutetipi, hem de klavye ethornlem dosyalaryacute syacutekyacutethorntyacuteryacutelarak kullanyacutelmaktadyacuter. Bu tip syacutekyacutethorntyacuteryacutelmyacutethorn dosyalaryacuten sonu .gz ile biter (oumlrneethin trq.map.gz). loadkeys ve setfont komutlaryacute herhangi bir sorunla karthornyacutelathornmadan bu dosyalaryacute okuyabilecek ve gerekli ithornlemleri yapacaktyacuter.
Eether kullandyacuteethyacutenyacutez daethyacutetyacutemda trq.map, trf.map ya da tralt.map klavye ethornlem dosyalaryacutenyacute bulamyacuteyorsanyacutez ve yukaryacutedaki komutlaryacute ithornlerken hata mesajyacute alyacuteyorsanyacutez, ftp.gelecek.com.tr adresinden bu dosyalaryacute indirmeniz muumlmkuumlnduumlr.
Dilediethiniz klavye duumlzenini, Red Hat daethyacutetyacutemyacutenda yeralan /etc/sysconfig/keyboard dosyasyacutena ekleyebilirsiniz. Kullanabileceethiniz dosya isimlerinden bazyacutelaryacute trq, trf ve tralt'tyacuter.
Metin ekranda Tuumlrkccedile goumlrebilmek iccedilin birkaccedil ithornleme daha ihtiyacyacutemyacutez var. Bunlardan ilki Tuumlrkccedile karakterleri iccedileren yazyacutetiplerinin yuumlklenmesi. Bir yazyacutetipini yuumlklemek iccedilin setfont komutunu kullanyacuteyoruz.
$ setfont latin5u-16.psf.gz
Yukaryacutedaki komut /usr/lib/kbd/consolefonts dizini altyacutendaki latin5u-16.psf.gz yazyacutetipi dosyasyacutenyacute yuumlkledi. Bu dizin altyacutenda yeralan, ya da yukaryacuteda belirttiethim ftp adresinden indirdiethiniz ve adyacute latin5 ile bathornlayan tuumlm yazyacutetipleri Tuumlrkccedile karakterler iccedilerir. Birkaccedil deneme de siz yapyacuten. Oumlzellikle latin5u-12 ve latin5u-14 dosyalaryacute daha kuumlccediluumlk yazyacutetipi iccedilerir ve ekranda aynyacute anda daha ccedilok karakter goumlruumlntuumlleyerek ccedilalyacutethornma alanyacutenyacutezyacute genithornletir.
Metin ekranda kullanabileceethiniz tuumlm Tuumlrkccedile yazyacutetiplerini ftp.gelecek.com.tr dizini altyacutenda bulabilirsiniz.
Atyacutelmasyacute gereken birkaccedil adyacutem daha kaldyacute. Oumlnce /etc/inputrc dosyasyacute iccediline athornaethyacutedaki satyacuterlaryacute ekleyin. Eether dosya yoksa kendiniz oluthornturun.
set input-meta on set convert-meta off set output-meta on
Ardyacutendan /etc/profile dosyasyacutenyacuten sonuna, athornaethyacutedaki satyacuterlaryacute ekleyin.
export INPUTRC=/etc/inputrc
Artyacutek rahatlyacutekla bash komut satyacuteryacute altyacutenda Tuumlrkccedile yazabilir ve okuyabilirsiniz. Yukaryacuteda yapyacutelan ithornlemleri eether /etc/rc.d/rc.local dosyasyacutena eklerseniz, herkes iccedilin tanyacutemlyacute bir klavye ethornlem dosyasyacute ve yazyacutetipi yaratmyacutethorn olursunuz:
setfont latin5u-16.psf loadkeys trq.map.gz
Pine ile Tuumlrkccedile ileti goumlndermek ve almak istiyorsanyacutez, .pinerc dosyasyacutenda, character-set deethithornkeninin karthornyacutesyacutenda, athornaethyacutedaki deethithornikliethi yapmanyacutez gerekiyor:
character-set=ISO-8859-9
Yukaryacutedaki deethithorniklikleri yaptyacutektan sonra, pine ile kolayca Tuumlrkccedile karakterler iccedileren e-posta yollayabilirsiniz.
Netscape'te yazyacutetipi seccedilimi iccedilin, Edit - Preferences - Appearance - Fonts
seccedileneethini ithornaretleyin. Daha athornaethyacuteda yeralan ``Use my default fonts, overriding document-specified fonts'' seccedileneethini ithornaretlemeniz halinde ise Netscape, sadece sizin belirttiethiniz yazyacutetiplerini ekranda goumlsterecektir. Yine de Netscape ile Tuumlrkccedile yazyacutetiplerini goumlrmekte syacutekyacutentyacute ccedilekerseniz View
Encoding -> Turkish (ISO-8859-9) seccedileneethini ithornaretlemelisiniz.
Genel kural olarak yazyacutetipini seccedilmenize izin veren tuumlm yazyacutelyacutemlarda Tuumlrkccedile yazyacutetiplerini kullanabilirsiniz.
KDE pencere arayuumlzuumlnuumln buumlyuumlk bir kyacutesmyacute Tuumlrkccedileye ccedilevrildi. 1.0 suumlruumlmuumlnden itibaren gelen Tuumlrkccedile desteethi ile pek ccedilok uygulama yazyacutelyacutemyacutenyacute Tuumlrkccedile ccedilalyacutethorntyacuterabiliyorsunuz.
KDE altyacutenda, programlaryacuten Tuumlrkccedile ccedilalyacutethornmasyacute ve mesajlaryacuten Tuumlrkccedile ccedilyacutekmasyacute iccedilin kcontrol programyacutenyacute ccedilalyacutethorntyacuteryacuten. Sol tarafta yeralan Desktop - Language menuumlsuuml iccedilinde ilk dil olarak Turkish'i seccedilin. Bundan sonra accedilacaethyacutenyacutez her KDE programyacute, eether destekleniyorsa Tuumlrkccedile ccedilalyacutethornacaktyacuter.
kvt, KDE ile birlikte gelen bir terminal emuumllasyon programyacutedyacuter. kvt'de kullanacaethyacutenyacutez yazyacutetipini seccedilmek iccedilin, syacuterasyacuteyla
****Seccedilenekler - Yazyacutetipi menuumlsuumlne girin. ****
****Karakterler seccedileneethinin yanyacutendaki duumlethmeden iso-8859-9 seccedileneethine tyacuteklayyacuten. ****
****Yacutesterseniz boy, tuumlr ve diether seccedileneklere de goumlzatabilir ve bunlaryacute deethithorntirebilirsiniz. Oumlzellikle Courier yazyacutetipi en iyi goumlruumlntuumlyuuml saethlayacaktyacuter. ****
****kvt'ye geri doumlnuumln. ****
Artyacutek kvt altyacutenda Tuumlrkccedile yazabilirsiniz. Ancak X Window'da henuumlz Tuumlrkccedile karakterlerinizi tanyacutetmadyacuteysanyacutez yukaryacuteda yazyacutelanlaryacute yapmak muumlmkuumln olmaz. Bunun iccedilin oumlnce ``X Window Tuumlrkccedile yazyacutetiplerinin yuumlklenmesi'' bathornlyacuteethyacute altyacutenda yeralan youmlnergeleri izleyin.
kvt'nin yeni bir suumlruumlmuumlnuuml kullanmanyacutez halinde, oumlnce kvt'yi ccedilalyacutethorntyacuteryacuten, ardyacutendan farenin saeth tuthornuyla kvt uumlzerinde herhangi bir noktaya basyacuten. Yukaryacutedaki maddeleri syacuterasyacuteyla takip edin.
GNOME masauumlstuuml altyacutenda, oumlzellikle gnome terminal altyacutenda yathornayabilmeniz muhtemel Tuumlrkccedile karakter sorununa ccediloumlzuumlm iccedilin, athornaethyacutedaki maddeleri uygulayyacuten:
****Bir gnome terminal accedilyacuten. GNOME panelinin (ekranyacuten en altyacutenda) uumlzerinde yeralan ekran goumlruumlntuumlsuuml uumlzerine tyacuteklayabilirsiniz. ****
****Settings - Preferences iccediline girin. Font karthornyacutesyacutendaki kutucukta, halen kullanyacutelan yazyacutetipi yeralmaktadyacuter. Karthornyacutesyacutendaki kutuya (Browse) tyacuteklayyacuten. ****
****Filter sekmesine tyacuteklayyacuten. Charset boumlluumlmuumlnden ISO8859-9'u seccedilin. Ok'i tyacuteklayyacuten. ****
****Ok diyerek son pencereden de ccedilyacutekyacuten. THORNimdi gnome terminalde Tuumlrkccedile karakterleri goumlrebileceksiniz. ****
Tuumlrkiye, Greenwich'ten 2 saat ileride yeralan zaman dilimi kuthornaethyacute iccedilindedir. Bunu, bir e-posta aldyacuteethyacutenyacutez zaman iletinin en uumlst kyacutesmyacutenda yeralan +02:00 ithornaretinden de anlayabilirsiniz. Eether hatalyacute bir zaman diliminde yeralyacuteyorsanyacutez, yapyacutelmasyacute gereken ithornlemler athornaethyacutedadyacuter. Alternatif olarak, Red Hat ve Mandrake daethyacutetyacutemlaryacuteyla gelen timeconfig paketi zaman dilimini ayarlamanyacutez konusunda yardyacutemcyacute olacaktyacuter.
Oumlnce /etc/localtime saat ayaryacute dosyasyacutenyacute silin:
Ardyacutendan, bu dosyayyacute bir sembolik baeth ile, /usr/share/zoneinfo/Europe/Istanbul dosyasyacutena baethlayyacuten.
timeconfig paketinde ise sadece ``Turkey'' seccedileneethini ithornaretleyin ve ccedilyacutekyacuten.
Eether /etc/localtime dosyasyacute yoksa, bathornta sendmail olmak uumlzere pek ccedilok programda hothorn olmayan hata mesajlaryacute alyacutersyacutenyacutez.
Metin tabanlyacute bir ekran altyacutenda Tuumlrkccedile yazdyacutektan ve uygulamalaryacutemyacutezyacute Tuumlrkccedile yazyacutetipleriyle kullanmaya bathornladyacutektan sonra X Window altyacutenda nasyacutel Tuumlrkccedile yazyacutelyacuter ve okunur, goumlrelim.
Oumlncelikle yapmamyacutez gereken, Tuumlrkccedile yazyacutetiplerinin X Window'a tanyacutetyacutelmasyacutedyacuter. X Window accedilyacutelyacuterken, hangi yazyacutetiplerini yuumlkleyeceethini belirlemek amacyacuteyla bazyacute oumlntanyacutemlyacute dizinlere bakar. Bu dizinler, /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyasyacutenda belirtilmithorntir.
RPM paketlerini kurabileceethiniz bir daethyacutetyacutem kullanmanyacutez halinde, Tuumlrkccedile yazyacutetiplerini ve klavye harita ek dosyasyacutenyacute yuumlklemithornseniz, ithorniniz ccedilok kolay. Bu dosyalaryacute yuumlkleyip yuumlklemediethinizi bilmiyorsanyacutez athornaethyacutedaki komutu ccedilalyacutethorntyacuteryacuten.
XFree86-ISO8859-9-75dpi-fonts-2.1.2-1 XFree86-ISO8859-9-2.1.2-1 XFree86-ISO8859-9-100dpi-fonts-2.1.2-1
Yukaryacutedaki satyacuterlara benzer bir ccedilyacutektyacute almyacutethorn olmanyacutez gerekiyor (suumlruumlm numaralaryacute farklyacute olabilir). Eether almadyacuteysanyacutez Tuumlrkccedile yazyacutetiplerini kurmamyacutethornsyacutenyacutez demektir. Eether Red Hat Linux kullanyacuteyorsanyacutez, CD'yi suumlruumlcuumlye yerlethorntirip syacuterayla thornu ithornlemleri yapyacuten:
Yazyacutetiplerini ve klavye ethornlem dosyasyacutenyacute sisteminize kurduktan sonra bir sonraki adyacutema geccedilin.
THORNimdi, daha oumlnce yaryacutem byacuteraktyacuteethyacutemyacutez noktaya geri doumlnelim. X Window'un yuumlkleyeceethi yazyacutetiplerinin bulunduethu dizinler /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyasyacutenda belirtiliyordu.
Bu dosya iccedilinde, athornaethyacutedakine
ya da buna
benzer satyacuterlar goumlreceksiniz.
Bu satyacuterlaryacuten en bathornyacutena, kurduethumuz Tuumlrkccedile yazyacutetipleri neredeyse o dizinin adyacutenyacute yazyacuteyoruz. Red Hat Linux 6.0'dan itibaren Tuumlrkccedile yazyacutetipleri /usr/share/fonts/ISO8859-9 dizinine kuruluyor. Bu dizin patikasyacutenyacute XF86Config dosyasyacutenyacuten en uumlstuumlne ekleyelim. Tuumlm Tuumlrkccedile yazyacutetipleri kurulmuthornsa /usr/share/fonts/ISO8859-9 dizini altyacutenda athornaethyacutedaki dosyalaryacute goumlrebilirsiniz:
total 17 drwxr-xr-x 5 root root 1024 Feb 13 19:04 . drwxr-xr-x 11 root root 1024 Feb 15 18:46 .. drwxr-xr-x 2 root root 6144 Feb 13 19:04 100dpi drwxr-xr-x 2 root root 6144 Feb 13 19:04 75dpi drwxr-xr-x 2 root root 1024 Feb 13 19:04 misc
THORNimdi ISO8859-9 dizininde Tuumlrkccedile yazyacutetiplerimizin bulunduethunu /usr/X11/lib/X11/XF86Config dosyasyacutenda belirtelim.
Tabi, bu dosyada "!FontPath? unix/:-1" satyacuteryacute varsa, ekleme yapacaethyacutenyacutez uumlccedil satyacuteryacute da "!FontPath? unix/:-1" satyacuteryacutenyacuten bathornyacutena koymanyacutez gerekiyor.
THORNu anda yazyacutetiplerimizi sisteme tanyacutetmyacutethorn durumdayyacutez. X Window accedilyacutelyacuterken oumlnce en uumlstteki !FontPath? bilgileri okunacaktyacuter.
THORNimdi X Window'a girin. Netscape ile herhangi bir Tuumlrkccedile dosyayyacute goumlruumlntuumlleyebilirsiniz.
Syacutera geldi klavye ayarlaryacutenyacuten yapyacutelmasyacutena. Red Hat ile birlikte, Tuumlrkccedile klavye ethornlem dosyalaryacute da geliyor. Bu dosyalar, /usr/X11R6/lib/X11/etc dizininde yeralyacuteyorlar:
Yukaryacutedaki dosyalar syacuterasyacuteyla standart Amerikan klavye, alt Tuumlrkccedile klavye, F klavye ve Q Tuumlrkccedile klavyeye karthornyacutelyacutek geliyor. X Window'a girerken bu klavyelerden bir tanesini aktif hale getirmemiz gerekiyor. Oumlrnek olarak, Q Tuumlrkccedile klavyenin, X Window accedilyacutelyacuterken etkin olmasyacute iccedilin, /home/kullanyacutecyacute-adyacute/.xinitrc dosyasyacutena athornaethyacutedaki satyacuteryacute eklemelisiniz.
xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq
.xinitrc dosyasyacutena, kullandyacuteethyacutenyacutez pencere youmlnetecisini ccedilalyacutethorntyacuteracak thornekilde bir eklenti de yapmanyacutez gerekecektir. Bu eklentiyi de yaptyacutektan sonra dosyanyacuten son hali athornaethyacutedakine benzer bir hal alyacuter:
xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq startkde
Tabi siz startkde yerine istediethiniz pencere youmlneticisini ccedilalyacutethorntyacuteracak thornekilde bir komut yazabilirsiniz.
X Window'a girdikten sonra da klavye haritasyacutenyacute deethithorntirmek muumlmkuumlnduumlr. Bunun iccedilin yukaryacuteda oumlrneethi bulunan xmodmap komutunu doethrudan xterm altyacutenda ccedilalyacutethorntyacuterabilirsiniz.
X Window altyacutenda kullanyacutelan klavye ethornlem dosyalaryacutendan xmodmap.tralt, konsol ekranda kullanyacutelan tr.alt dosyasyacutendan biraz farklyacutelyacutek goumlsteriyor. Konsol altyacutenda, herhangi bir Tuumlrkccedile karakteri bastyacutermak iccedilin ALT tuthornunu kullanyacuterken, X Window altyacutenda ALT-GR tuthornunu kullanmalyacutesyacutenyacutez.
XFree86'daki guumlzel bir oumlzellik de, konsolda kullanyacutelan klavye ethornlem dosyasyacutenyacuten aynyacutesyacutenyacuten, X Window accedilyacutelyacuterken de kullanyacutelabilmesi. Bunun iccedilin, /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyasyacutenda,
thorneklinde bir satyacuteryacuten bulunmasyacute gerekir.
Nefesimin yettiethi bir noktada, uluslararasyacutelathorntyacuterma (i18n - internationalizaton) ve yerellethorntirme (l10n - localization) konularyacutena da girmek istiyorum. Bu sayede oumlrneethin aynyacute kaynak kodu derleyerek, farklyacute diller iccedilin farklyacute tarih goumlsterimleri sunabilirsiniz. Bir dosya iccedilinde syacuteralama yaparken "ccedil" karakterinin, "c"den hemen sonra gelmesini saethlayabilirsiniz. i18n sayesinde bir yazyacutelyacutemyacuten kullanyacutethornlyacuteethyacute ccedilok artar. KDE gibi guumlzel bir masauumlstuuml paketini thornimdi Tuumlrkccedile kullanabiliyorsanyacutez bunu i18n desteethine borccedillusunuz.
Bunlaryacuten yanyacutenda, syacuterada Star Office'in Tuumlrkccedile ayarlaryacutenyacuten yapyacutelmasyacute var. Saetholsun Sun Microsystems, Star Office'i serbest byacuterakarak Linux kullanyacutecyacutelaryacutenyacuten ccedilok gelithornmithorn bir ofis paketine sahip olmalaryacutena yardyacutem etti. Bize de bu nimetten yararlanmak kaldyacute.
Sevgi, saygyacute, Linux
No other page links to HowToTurkishHOWTO yet.
lib/main.php:944: Notice: PageInfo: Cannot find action page